Zwyczajny kraj

De term ‘surveillance society’ is van recente datum en wordt gebruikt om de alomtegenwoordigheid van bewakingscamera’s en gezichtsherkenningssoftware aan te duiden. Maar hij is zeker ook van toepassing op Polen vanaf de jaren 60 tot aan het einde van het communisme in 1989. De geheime politie maakte in die jaren honderdduizenden uren aan film- en audio-opnames, vaak met verborgen apparatuur. Burgers werden in de gaten gehouden als ze illegaal benzine doorverkochten, familie in het buitenland belden met het verzoek vreemde valuta te sturen of als ze een romantisch rendez-vous hadden in een hotel. Maar er zijn ook opnames van ondervragingen waarin een huisvader die gesnapt is met homo-erotische tijdschriften onder druk wordt gezet om als informant te gaan werken. En van een kliklijn waar religieuze bijeenkomsten worden gemeld. Tomasz Wolski zette de beelden achter elkaar zonder commentaar of context, met enkel een minimalistische soundtrack die de onderhuidse spanning effectief opschroeft. Hij laat zien hoe totaal bureaucratisch en tegelijkertijd banaal de staatscontrole was. Brute chantage wordt afgewisseld met terloopse vragen over de lunch. Een verstikkende geschiedenisles waar uiterst actuele lessen uit te trekken zijn. (International Documentary Film Festival Amsterdam)