Nicht schuldig?

In The Memory of Justice staat de schuldvraag rondom de oorlogsmisdaden uit de moderne geschiedenis centraal. Uitgangspunt in de lijvige documentaire is het Proces van Neurenberg in 1945 en 1946, waar nazi-kopstukken uit het Derde Rijk terechtstonden. Hoe verhoudt collectieve schuld zich tegenover individuele schuld? Bestaat er zoiets als een universeel geldende moraal? En kunnen staten hun wil en wet opleggen aan andere landen? Dat zijn slechts enkele vragen die regisseur Marcel Ophüls stelt. Zijn bijna vijf uur durende document uit 1976 is geïnspireerd op het boek Nuremberg and Vietnam: An American Tragedy van Telford Taylor, de Amerikaanse aanklager in Neurenberg. Taylor komt uitgebreid aan het woord, net als tientallen anderen, onder wie de Britse aanklager Hartley Shawcross en Albert Speer, de architect van het Derde Rijk. Archiefbeelden worden afgewisseld met persoonlijke verhalen en filosofische beschouwingen over schuld en onschuld. Ophüls zei eens: "De Duitsers zijn, helaas, precies zoals alle andere mensen." Die uitspraak raakt de kern van zijn film: kun je anderen veroordelen vanwege keuzes die zij in een bepaalde tijd hebben gemaakt? Ophüls maakte ook de documentaires The Sorrow and the Pity, over de Duitse bezetting van Frankrijk, en A Sense of Loss, over het geweld tussen protestanten en katholieken in Belfast. (International Documentary Film Festival Amsterdam)